| |
Straatfotograaf Theo Niekus overleed in 2019 op 63-jarige leeftijd aan een hartstilstand. Zijn werk liet hij na aan zijn levenspartner, fotograaf Jocelyne Moreau. Zij stelt dat hij hun huis aan de Schellingwouderijkdijk wilde openstellen voor een artist in residence, om nieuwe generaties straatfotografen te helpen. Maar Niekus stief twee weken voordat hij zijn handtekening onder zijn testament kon zetten-en de erfweterkent geen ongehuwde partners. Met postertjesvraagt Moreau aandacht voor een petitie waarmee ze daar verandering in wil brengen.
Het hele artikel is als PDF te downloaden bij over Theo. |
| |
Is een testament zonder handtekening rechtsgeldig? Daarvoor wordt gepleit in een petitie nu de laatste wil van de Amsterdamse straatfotograaf Theo Niekus niet uitgevoerd dreigt te worden.
"Ik doe het
omdat ik mij verantwoordelijk voel voor Theo zijn werk", vertelt Jocelyne Moreau. Bijna elf jaarlang was ze levenspartner van de Amsterdamse straatfotograaf Theo Niekus, die twee jaar geleden onverwachts overleed aan een hartstilstand.
Het hele artikel is als PDF te downloaden bij over Theo. |
| |
Als straatfotograaf Theo Niekus wist wat er op dit moment gaande is rondom zijn nalatenschap, zou hij zich omdraaien in zijn urn.
Theo Niekus (1956-2019 professioneel actief van 1975-2019) was een zeer gewaardeerd en uniek Nederlandse straatfotograaf. Zijn werk werd ondersteund door verschillende cultuurfondsen en beeldende kunst Rijksinstellingen en werd veelvuldig tentoongesteld in binnen en buitenland zoals bijvoorbeeld in het Quandgdong Museum of Art in Guangzhou (China), ), Three Shadows Galerie (Bejing / China), Fotofestival Naarden, CBK Dordrecht en het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Theo overleed op 5 oktober 2019 plotseling op 63-jarige leeftijd aan een hartstilstand. Op dat moment laat Theo zijn werk en zijn opvolging na aan zijn levenspartner en fotograaf Jocelyne Moreau, met wie hij tien jaar samenwoonde en vertrouwde dat zij zijn laatste wensen zou uitvoeren.
Theo was een kunstenaar, geen zakenman of boekhouder. Zijn aandacht was vooral gericht op het maken van nieuw werk en zijn structurering in het zorgvuldig archiveren van zijn beelden. Hij had echter zeer specifieke en weloverwogen wensen ten aanzien van de bestemming van zijn werk en van zijn huis wanneer hij zou komen te overlijden. Hij wilde zijn werk, en later ook hun gezamenlijke huis aan de Schellingwouderdijk te Amsterdam, openstellen voor een artist-in-residency en daarmee nieuwe generaties jonge straat fotografen inspireren en helpen.
Hoewel een gedeelte van zijn zwart-wit en analoog werk al gepubliceerd is in een aantal boeken: Passanten (1996), Pasatiempo (1998) en Damrak (2005) en zijn digitaal werk in zijn eigen tijdschrift REPORT (van 2009 t/m 2019), heeft het overgrote deel van zijn foto’s echter nooit het licht gezien. Dit werk ligt nu opgeslagen op tientallen harde schijven en zelfgemaakte dummy's, wachtend op het moment van publicatie.
Geruime tijd was Theo met de notaris in overleg om zijn wensen op de juiste wijze in een testament vast te leggen. Hij wees daarin zijn partner aan als eerste & enige erfgenaam en nam daarin ook een zogenoemde ‘tweetraps-making’ op met zijn partner als ‘bezwaarde’ en geen kinderen hebbende een cultuurfonds als ‘verwachter’, na haar dood.
Helaas stierf Theo 2 weken voordat hij zijn handtekening onder zijn testament kon zetten.
Petitie: ‘Theo draait zich om in zijn Urn’
Zolang er sprake is van een notarieel testament gaat de wet uit van ‘vererving bij versterf’. Er is nu slechts sprake van een ‘informele wil’, dat niet gelijk staat aan een testament.
De Nederlandse erfwet erkent geen ongehuwde partners. Hierdoor wijst de wet formeel andere erfgenamen aan, in dit geval de langstlevende familie en niet de door Theo gewilde en door hem aangewezen enige erfgenaam. Sterker nog, zijn partner werd, geheel tegen zijn wil, in januari 2021 uit hun gemeenschappelijke huis gezet. Het huis is inmiddels verkocht. Tevens wordt met het nagelaten werk van Theo niets gedaan.
Het huidige Nederlandse wettelijke gesloten stelsel van de uiterste wil wordt tot nu toe zeer rigide toegepast. Deze wet wordt alleen getoetst aan de hand van de aanwezigheid of ontbreken van een handtekening, wat in sommige gevallen de werkelijke uiterste wil van de overledene zelfs geheel uitsluit.
Zijn partner heeft verschillende keren op een mediation traject met de familie aangestuurd, helaas zonder succes. En in deze zaak opnieuw volgen de rechters de wet van de 'uiterste wil' nauwgezet, waarbij ze getuigenissen van zeven verschillende mensen die Theo afzonderlijk sprak over zijn wensen tussen 2017-2019 niet in hun vonnis hebben meegenomen.
Wij stellen dat een standvastige informele wil, onder bijzondere omstandigheden, net zoveel waarde zou moeten hebben als een notarieel verleden akte.
Wij constateren dat het wettelijke gesloten stelsel van de uiterste wil in sommige gevallen de werkelijke uiterste wil van de overledene zelfs geheel uitsluit. Uit onderzoek blijkt dat maar een klein percentage van de bevolking zijn laatste wil in een testament bij de notaris heeft vastgelegd. In gevallen waarbij in voldoende komt vast te staan wat de uiterste wil van erflater was, zou deze wil uitgangspunt moeten zijn in plaats van vererving bij versterf.
Het wettelijk stelsel leidt in bepaalde gevallen tot een averechtse uitwerking van de wil van erflater en tot een erfenis op een manier die de erflater expliciet anders wilde regelen. Bij een overlijden vlak voor het passeren van een reeds opgesteld ontwerp-testament zou dit ontwerp-testament moeten worden gevolgd, met name wanneer, zoals Theo het wilde en zorgvuldig had uitgekozen, een instelling ten behoeve van het algemeen belang de uiteindelijke verwachter is en zorgvuldig uitgekozen is door de erflater.
Wij verzoeken een verandering van / aanvulling op de wet.
|
